Alvorens te beginnen aan de beschrijving van het treinverkeer in Krakau, zijn er 2 locaties die we hebben bezocht en onlosmakelijk in de geschiedenis zijn verbonden met het spoor. Vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau is daarvan de eerste.
De tweede locatie is Wielicka met een verhaal dat verder de geschiedenis ingaat. Sinds de 11e eeuw werd er in de Wieliczka-zoutmijn zout gewonnen uit gesteente (tot 25 jaar geleden) en al sinds de 15e eeuw is deze mijn een toeristische locatie. In de mijn zijn nog enkele oude treintjes te vinden, die vroeger gebruikt werden voor transport in de mijn en voor het rondrijden van bezoekers.
Verderop in het stadje Wieliczka staat de TKp-2316 (voormalig PKP TKp-2816) opgesteld met 1 wagentje op een kort stukje spoor. De trein is netjes aan de buitenkant opgefrist en gedecoreerd met een stootjuk en armsein.
Naast het stadscentrum van Krakau ligt het centraal station van de stad, Kraków Główny. Begin 2014 is hier het "nieuwe station" (zoals nog steeds op de borden staat) geopend, dat helaas niet erg fotogeniek is. Aan de noordzijde komen de spoorlijnen uit Trzebinia (oa. voor treinen naar Oświęcim/Katowice) en uit Miechów (oa. voor treinen naar Warschau) binnen. Het station kent veel kopmakende treinen, omdat veel treinen ten noorden van het station worden opgesteld tussen de ritten voor de reizigers. Aan de zuidzijde gaat het spoor de rivier de Wisla over.
Direct ten zuiden van de rivier is het station Kraków Zabłocie dat momenteel bleek afgesloten voor reizigers vanwege complete perronvernieuwing. Eén station verder ligt het grotere Kraków Płaszów dat ik ook nog even heb bezocht. Ook hier staan naast een hoop stoptreinmaterieel ook intercity-rijtuigen opgesteld waarmee gerangeerd wordt. Vanaf de halte op de nieuwe trambrug aan de zuidzijde van het station waren er prima foto's van te maken. De goederensporen liggen verder naar achter en zijn niet bereikbaar voor foto's. Die sporen lopen verder richting een groot rangeerterrein verderop.
Vanaf Płaszów vertrekken ook treinen richting Skawina. Het kopspoor dat hiervoor gebruikt wordt ligt geheel ten noorden van de andere perrons, waardoor reizigers daarheen nog een redelijke afstand mogen lopen. Het eerste station langs die lijn richting het westen is Kraków Krzemionki dat geheel op de schop wordt genomen. Alleen het zuidelijkste spoor kent nu een perron dat in gebruik is. De twee goederensporen liggen direct naast het perronspoor. De oude goederensporen zijn opgebroken en op die plek wordt een nieuw station gebouwd vergelijkbaar met de Hemboog bij Sloterdijk: 2 sporen met een perron ertussen op een fly-over. Deze nieuwe fly-over gaat over alle andere sporen, wegen en bebouwing heen en zal de spoorlijn vanuit het westen direct verbinden richting het Kraków Glowny. Overstappen op Płaszów zal hiermee tot het verleden gaan behoren.
Vanaf de Grafheuvel van Krakus (ten zuiden van het station Krzemionki) is er een prima uitzicht op de nieuwe fly-over en de rest van de stad. Tussen alles door kunnen in de verte ook reizigers- en goederentreinen bekeken worden.
Vanaf Kraków Płaszów takt nog een andere spoorlijn af die met een ruime boog om Kraków Głowny en de oude stad heen loopt. Er zijn dus 2 grote spoorbruggen in de stad. Halverwege deze lijn zit nog een aftakking richting een energiecentrale van EDF Polska. Ten noorden van Kraków Głowny zit een aansluitboog richting de spoorlijn richting Miechów (noordwaarts) die nog vol in gebruik is. Vanaf die aansluitboog zijn de doorgaande sporen richting Trzebinia/Katowice voor langere tijd afgesloten voor treinverkeer. Tot aan de aansluitboog wordt de spoorlijn nu gebruikt door goederentreinen en lege reizigerstreinen.
Bij Kraków Łobzów sluit het afgesloten spoor weer aan bij de spoorlijn vanuit het centrale station in een zone vol spoorvernieuwingen. Station Kraków Łobzów is verre van fotogeniek met momenteel 4 sporen (1 tijdelijk kopspoor) met tussen elk spoor een perron. Iets verder naar het westen voeg nog een bypass-spoorlijn in voor goederenverkeer uit het noorden die ook pas enkele jaren in gebruik is. Op de volgende kilometers zijn slechts 2 (of misschien zelfs deels 1?) sporen beschikbaar tot het punt waar de spoorlijn richting Kraków Lotnisko (de luchthaven) aftakt van de hoofdlijn richting Trzebinia.
Aan de hoofdlijn ligt bij deze splitsing het station Kraków Mydlniki dat nu bestaat uit 2 perronsporen en 1 doorgaand spoor. Volgens de Poolse spoortelling zijn dit sporen 1 (aan het eilandperron), 3 (het doorgaande spoor) en spoor 5. Alle even sporen aan de andere zijde van het eilandperron zijn opgebroken ten bate van de spoorvernieuwing. Spoor 5 heeft een tijdelijk perron gekregen (perron 3, sporen en perrons worden apart geteld). Vanaf dit perron is bijvoorbeeld een wachtende kolentrein richting het oosten goed te fotograferen.
Aan de aftakkende zijlijn richting Kraków Lotnisko bevindt zich het nieuwe station Kraków Młynówka dat pas sinds 2015 in gebruik is. Een olifantenpaadje dat ouder is dan het station zorgt voor een snellere looproute tussen beide stations. Naast het gebruik door de reizigerstreinen van/naar de luchthaven die elk halfuur rijdt, wordt er ook brandstof voor de vliegtuigen aangevoerd via deze spoorlijn. Bij station Kraków Olszanica is een aansluiting van Orlen (de grootste olieboer van Polen) met slechts een kort omloopspoor. Fotografisch is er bij Olszanica helaas niets mogelijk, maar gelukkig bij de stations Mydlniki en Młynówka wel: op de laatste vakantiedag bleek er toevallig een bediening plaats te vinden.
Op station Kraków Mydlniki arriveerde om 13:30 dieselloc SM42-1292 met een paar man personeel, waarna deze rangeerde richting de SM42-1273 die op een zijspoortje stond en aankoppelde. Om 14:12 arriveerde krachtpatser ET42-032 van PKP Cargo met een lange sleep ketelwagens met kerosine. Deze elektrische loc werd afgekoppeld en beide SM42's rangeerden naar het andere eind van de trein, terwijl de vrachtpapieren werden uitgewisseld tussen het personeel. 8 ketelwagens werden afgekoppeld en om 14:34 door het station geduwd.
Dankzij de snelle looproute kon ik enkele minuten (en een hoop zweet op mijn rug) later de trein ook vastleggen op station Młynówka met de 2 diesellocs voorop. De tweede dieselloc wordt aannemelijk gebruikt om het rangeerwerk en het uitwisselen van de wagens tussen Mydlniki en Olszanica sneller te laten verlopen.
Een tweede (of volgende slag) kon ik echter niet afwachten, omdat de vliegreis terug ook gehaald moest worden. Wel kon ik aangekomen op de luchthaven nog buiten wachten op de stoptrein van een halfuur later, om die vast te leggen vlak voor station Kraków Lotnisko.
Kort samengevat: In Krakau vinden de afgelopen en komende jaren grote spoorvernieuwingen en -uitbreidingen plaats. Aan de oostzijde van de stad loopt overigens nog een goederenspoorlijn die ik niet heb behandeld in mijn verhaal, langs en om een grote vestiging van ArcelorMittal en de gehele stad. Vanwege de te grote afstand van het centrum heb ik die spoorlijn echter niet gezien vanwege de grote afstand vanaf het stadscentrum. Voor de cargofanaten per auto: de kans is groot dat er langs die spoorlijn meer goederenverkeer te vinden is dan op de routes door de stad.
